SIGAW NG ISANG BIKTIMA NI YOLANDA--Original in Filipino, with English translation

SAGOT NG KALULUWA NI RICHARD PULGA SA SUMPA NG KAWAYAN

ni E. SAN JUAN, Jr.



"....Iniluwa ko na ang galit sa pusong nagpupuyos
Nang putulin ang aking binti, ngunit di pa rin nakaligtas
Sa sumpa ng marahas na kalagayan-- O Yolanda!  Yolanda!

Walang kailangan, elastiko't "resilient" daw ako
Mapagbigay, pigil ang luha't tiis ang gutom--sino sila?
Sina Gabriela Silang, Gregoria de Jesus, Lorena Barros kaya iyon?

Di ko malilimutan, O Yolanda!  malanding Yolanda!
Ang kasakiman at kalupitan, di ko mapapahintulutang
Di sumpain ang walang katarungang rehimen ng mga oligarko--

Nawa'y di yumuko't umindayog lamang sa turista
Ang anak ko, tumigas siya tulad ng molabe't lawan sa gubat
Di makuhang ipaghampasan ng dayuhan--  O Haiyan!  O Haiyan!

Ayaw kong lumuhod sa Bibliya tulad ni Manny Pacquiao
Habang dumarating ang mga kasamang armado mula sa dagat--
Ayaw kong ipagpaumanhin ang walang-hiyang panginoon,

"Pork-barrel" tulisang busog sa 'ting dalamhati't pagluluksa--
Tigil na ang pagpapabaya, bumabangon ang sambayanan--
Haiyan, O Haiyan, walang-hiyang sigwa ng himagsikan...."

(Iyan ang iniluwang galit ng bangkay--O Yolanda! O Haiyan!--
na dating ari ni Richard Pulga, 27 anyos, taga-Tacloban, Leyte.)




[Namatay si Richard Pulga, 27 taon, sa Tacloban, Leyte, dahil
sa kakapusan ng tulong ng mediko; New York Times, 11/15/2013]



RICHARD PULGA'S SOUL REPLIES TO THE BAMBOO CURSE

(Translation by the author, E. San Juan, Jr.)



" I vomited the hate boiling in my furious heart
when my leg was amputated, but still I did not escape
the curse of the violent situation--O Yolanda! Yolanda!

Never mind, they said I'm elastic, "resilient"
ready to give way, suppressing tears and enduring hunger--who are they?
Are they pointing to Gabriela Silang, Gregoria de Jesus, Maria Lorena Bsrros?

I cannot forget it, O Yolanda! mischievous Yolanda!
The avarice and cruelty, I cannot allow that none will curse
this unjust regime of oligarchs, indeed I cannot--

I pray that my children will not bow nor sway for tourist's delight
And that they will stiffen, stay hard like the molave and lawan in the forest
that cannot be so easily twisted by invaders-- O Haiyan!  O Haiyan!

I refuse to kneel down to the Bible mimicking Manny Pacquiao
While armed comrades slowly arrive from the ocean's horizon--
I don't want to plead for the vicious tyrants to be forgiven,

"Pork-barrel" thieves, criminals nourished by our pain and grief--
Halt, you careless heartless fools!  The people are rising--
Haiyan, O Haiyan, shameless storm of revolution..."

(That's the vomited anger of the corpse--O Yolanda! O Haiyan!-
of what was once the property of Richard Pulga, 27 years old, dead at Tacloban, Leyte.)


[Richard Pulga, 27, died in Tacloban, Leyte, due to lack of medical care;
as reported in The New York Times, 11/15/2013]

TRAJEKTORYA NG MASUYONG HAMPAS-LUPA

PAGSUBAYBAY  SA  TRAJEKTORYA NG MASUYONG HAMPAS-LUPA

Ngunit bakit ka nangahas na sa akin ay lumiyag
Di mo baga natalastas na ako’y may ibang hanap?
                    --Awit-Bayan


Dumarating sa gilid ng burol ang dayuhan

Pagkatapos ng dyugdyugan, anong mapapala?
Sinisingil ng mga balo’t ampon ang naglagalag
Bagamat ambil sa kanya’y taga-tuklas ng hiwaga
Walang takot sa kawalan—mundo'y lumilipas…..

Dumarating sa  kurba ng bangin ang banyaga

Habang humihinga, payo ng pantas, asikasuhin
At alagaan ang di-sakop ng bukadurang palpak—
Nalugmok sa sindak ang kaluluwang hubad
Kilala sa dilim ang katawang nakabalat-kayo.

Dumarating sa bagwis ng layag ang naligaw

Lahat ay pumapanaw, anong silbi ng awa o habag?
Gayunma’y kanlungin ang kasiping sa magdamag,
Yapusin ang kabiyak na nagtaksil sa tipanan
Lunukin ang apdo ng nagkanulong paraluman.

Dumarating sa dulo ng bahaghari ang isinumpa

Sa gabing dumausdos, tagulaylay ng bulalakaw--
Umaantak sa gunita ang kumalingang labi
Ginahasa ng panaginip, pangakong natimbuwang
Yakap ng dayuhang bunyag sa kislap ng buwan.


--E. SAN JUAN, Jr.

Salin ng PEQUENO VALS VIENES ni Lorca, via Leonard Cohen, "Take this Waltz"

ABUTIN MO ITONG SAYAW
(Unang burador ng salin ng tula ni Federico Garcia Lorca, "Pequeno Vals Vienes," pinalaganap ni Leonard Cohen sa kanyang bersiyon)
--ni  E. San Juan, Jr.

I.

Sa Vienna naroon ang sampung dalagang marikit
Nakaabang ang balikat ng kamatayang tumatangis
Tunghayan ang gubat ng mga kalapating naluoy
Masdan ang kapirasong sintas na napigtal sa umaga
Naglambitin sa museo ng nagkristal na hamog
Nariyan ang bulwagang pinalibutan ng sanlaksang bintana

Ay  ay  ay  ay!
Abutin itong sayaw, kunin itong balse
Hawakan itong sayaw ng bungangang binusalan

Munting balse, munting-munti, kapurit lamang,
Bumubunghalit ng alak at kamatayan
Dumadarag ang buntot na nalunod sa asin ng dagat

II

Gusto kita, gusto kita, nais kita,
Sampu ng butakang lulan ang librong inilibing
Bumagsak sa pasilyong umaapaw sa lungkot at panglaw
Naligaw sa madilim na yungib ng liryo
Bumangon sa himlayang babad sa pawis ng buwan
Lasing sa indayog ng panaginip ng pawikan

Ay  ay  ay  ay!
Saluhin ang bali-baling tadyang ng sayaw na ito.

III.

Sa Vienna tanawin ang apat na salamin
Kung saan ang labi mo'y naglalaro sa luksang alingawngaw
Naghihingalo sa piyanong nagsaboy ng kulay asul
Sa mga lalaking tumahimik sa lumbay ng tugtog
Tumatagos sa mga pulubing nanlimos sa butas ng bubong
Kung saan umakyat ang nag-alay ng sariwang kwintas ng luha

Ay  ay  ay  ay!
Sunggaban mo ang bayleng itong nakahandusay sa aking bisig
Ay ay ay  ay!
Angkinin ang sayaw na itong ilan taon nang pumapanaw

IV.

Dahil nais kita, hangad kita, sa lilim ng iyong mga binti
Humikbi't umiyak sa silid ng mga batang tumatawa
Magsisiping tayo sa panaginip ng mga gulanit na parol ng Ungriya
Nakalutang sa ingay at alinsangan ng maghapon
Kapiling ang mga tupa at liryo ng yelong nalulusaw
Sa makulimlim na libingan ng iyong noo

Ay  ay  ay   ay!
Kunin, angkinin mo na ang dansang itong nakabuntot sa paalam na "Iibigin      kita magpakailanman"

V.

At magsasayaw tayo sa Vienna
Nakabalatkayo ng ilog at mailap na bulaklak sa iyong pampang
Ligaw na rosas ang nakasampay sa aking balikat
Ang bibig ko'y iiwan sa pagitan ng iyong mga hita
Naburol ang kaluluwa sa potograpo't lumot
Gumagapang sa matinik na alon ng iyong kilos at hakbang
Dadalhin mo ako sa hukay lawit sa pulsong umiindak

Mahal ko, mahal ko, kailangan ko nang iwan ang biyolin ng dibdib
    ang naglambiting laso ng iyong katawan--
Hagkan mo itong sayaw, sa iyo na 'yan ngayon, iyan lamang
     ang natira, wala na.

###